Kabanata 11-12: Tungkol sa mga Appetizers at Ulam

Kung sa nakaraang mga kabanata ng Ang Sandali ng mga Mata ay naiwan sa mga mambabasa ang maraming mga tanong at di-maiintindihang mga pangyayari, ngayon, dahil nasa bandang gitna na tayo ng akda, dahan-dahang sinasagutan na ang mga tanong natin tungkol sa kabuuang kuwento, ngunit sa di-maaasahang mga paraan. The story is intensifying in its inevitable march to a resolution (di ko ito naisalin :)). Parang bumibilis na ang pagkuwento ni Esteban.

*****

Sa ikalabing-isang kabanata, Pag-iisang-dibdib, Paglilibing, nilinaw ni Esteban ang kasaysayan ng Sagrada. Nainteres ako sa pagbabasa dito dahil parang makatotohanan nga ang paraan ng pagtatag ng Sagrada. Malamang nasa pagmamay-ari ang lupa ng mga prayle, at ibinigay ito sa isang pinunong tumulong sa Pransiskano. Ano kaya ang ginawa niya para marapat sa kanya ang itong malawak na lupang ito? Hindi na natin malalaman. Basta, ang punong duhat, na ang bunga nito ay mahalaga sa mga Agta dahil ito ay ang paksa ng isang alamat tungkol sa kanila, ay naging mahalaga rin sa mga taga-Sagrada. Kung dati ay nagsilbi itong marker ng hangganan ng lupa, sa panahon ng mga titulo at kontrata ito ay naging sagabal sa pag-uunlad. Pag-uunlad batay sa pananaw ng mga dayuhan at hindi alang-alang sa kabutihan ng mismong mga nagbubungkal ng lupa.

Malinaw ang paglalarawan dito sa pagbabago ng panahon. Kung dati ay komunal lamang ang sistema ng pamumuhay ng magsasaka, noong nagsidatingan ang mga dayuhan nagkaroon ng di-kakaunting gulo. Ngayon, sa totoong buhay, sa panahon ng mga titulo at kontrata, nararanasan pa rin natin ang mga epekto ng gulo. Parang walang naitulong sa atin ang CARP, hindi ba? Kaya nagpoprotesta ang mga magsasaka, dahil hindi sila nakikinabangan sa CARP.

Balik naman sa kuwento: nalaman natin na ang pamilya ni Selya ay mga nagtatrabaho sa kabukiran ng mga Nueva. Mahigpit na nagmamay-ari ang mga Nueva noon. Mataas ang singil na palay. Si Selya, na iniwan ng kanyang mga magulang, ay kung bagang inialay ng kanyang tiyuhin sa pamilyang Nueva upang maging katulong. Hindi kasi ito makakatulong sa bukid sa kaliitan ng kanyang mga kamay at hakbang.

Fast forward naman sa panahon ng kasinungalingan ni Bino. Nagkaroon ng isang engrandeng kasalan, ngunit hindi ata ang mismong kasalan ang naging kapansin-pansin sa mga taga-Sagrada, kundi ang kanilang pag-aasa na may mangyayaring mali dito. Hindi kasi kapani-paniwala na magpapakasal ang unico hijo ng Don at Donya Nueva sa isang katulong. Tsk, tsk, Masyadong tsismoso ang mga taga-Sagrada. Maganda naman daw si Selya at mukha naming matalino kaya bakit naman hindi mangyayari ang kasalan? Old fashioned! Nagpapakita sila, gaya ng sinabi ng kasama ko sa Tropang Longganisa, ng Crab Mentality. Kawawa naman ang mga magulang ni Bino; pumayag lamang sila para may tagapagmana ang hacienda. Hindi nila naasahan na dahil kina Bino at Selya, sa panahon ni Boboy mababawasan ang lawak nito sa limang ektarya lamang. Ironic!

Masaya naman ang mga bagong kasal sa panahon na iyon ngunit nagbabala ang lihim, ang lihim na mangyayari sa giyera na sisingit sa pagitan ng dalawa at magiging sanhi ng lahat ng kasawiang-palad sa buhay nila, at maging sa buhay ni Nene. Tama nga ako noong sinabi ko dati na ang lihim na ito ay ang susi sa buong kuwento.

Fast forward na naman pagkatapos ng digmaan. Mahalaga sa kuwento ang paglarawan sa pakikisama nina Bino at Lope. Dahil nakakulong si Bino sa mga matandang pamahiin, si Lope na ang namamahala sa mga gawain sa hacienda. Aakalain mo na best friends ang dalawa, ngunit...

Wala naman akong masabi tungkol sa CARP at NPA. Parang siningit ni Alvin B. Yapan ang isang liksiyon tungkol sa kasaysayan. Hindi naman mahalaga ito sa kuwento maliban sa paglalarawan kung paanong unti-unting nabawasan ang lupain ng mga Nueva pero tinagurian pa silang Don at Donya.

Patay na pala si Lope. Siguro si Esteban na lang at si Selya ang nakakaalam sa lihim...

*****

Sobrang nashock ako sa kabanata 12. Tila binuhusan ako ng isang malamig na pitsel ng impormasyon tungkol sa kuwento. Kung ang kabanata 11 ay ang naging appetizer para sa mga mambabasa tungkol sa mga misteryo tulad ng Lihim (gagawin ko na siyang proper noun) at si Lope, Ang Bugtong ng Nganga ay ang magiging malaking kaldero ng ulam. Lalamon ka at mabubusog ka. Magsisi ka na binasa mo nang masyadong mabilis.

Oo, siguro nagooverreact ako sa kabanatang ito. Pero seryoso naman ako, tignan mo!

Hindi pala anak ni Bino si Nene dahil! Mag-asawa pala talaga sina Agatha at Lope! May tinatago palang galit si Bino kay Lope! Sinunog ng buhay ang mga magulang ni Bino ng mga Hapon!

Ito ay isang kabanata ng mga “kaya pala”. Kaya pala parang nawalan lang ng interes si Bino kay Nene. Kaya pala nagnanais itong malunod sa tuba. Kaya pala tumanggi si Bino alok ni Lope. Kaya pala hindi binanggit kung ano ang naging kinahinatnan ng kanyang mga magulang hanggang ngayon.

Maganda talaga ang palalarawan ni Yapan sa kanyang mga karakter. Ayon sa kanya, o sa kanyang persona na si Esteban, sina Bino, Lope, Agatha, at Selya ay nakulong sa kanilang sariling mundo.

Si Lope, ang nakaligtas kay Bino, ay hindi napapasalamatan ng Don. Nakulong si Lope sa pagiging katiwala at hindi kaibigan nang tanggihan ni Bindo ang alok niya. Si Bino na nais sigurong malunod sa tuba ay may tinatagong galit kina Lope at Agatha. Parang gusto ko siyang tawaging gago sa harapan niya. Sa lahat ng ginawa ni Lope para sa kanya. Oo naman, malas si Bino sa nangyari sa kanya. Ngunit bakit niyang sisihin si Lope na nagligtas sa kanya?

Nakakatawa naman ito si Selya. Sobrang komikal ang paglalarawan sa kanyang Colonial Mentality. May hawak siyang pumaypay na galing Amerika at inuubos niya ang pera ni Bino sa pangangalaga sa mga “Texas” na manok (galing daw States eh). Nais niyang patunayan sa lahat na mas magaling ang Amerika kaysa sa Pilipinas. Sobra itong determinado na umasenso sa pamamamagitan ng Amerika na kahit sa sabungan ay nakikipagtalo siya. Tumigil lamang siya para kay Boboy, na magiging abogado dapat. Mayaman kasi ang mga abogado, at magaling mag Ingles. Gago :))

Patapos na!
Nicholas Price.

P.S. Hindi ko nabanggit nang malinaw ang nangyari kay Bino sa giyera, ngunit naglagay ako sa blog ng isang salitang pun na nagrereference sa pangyayari. Katuwaan lamang :) Sana mahanap ninyo, o kaya mahanap mo, dahil ikaw lang ata ang nagbabasa ng blog ko, Sir .