Kabanata 11-12

Sa kabanata 11 itinalakay ang sistema ng pagmamay-ari ng lupa. Ang pag-asenso ng pagamamay-ari ng lupa. Kung dati rati'y walang maayos na pag-alam kung hanggang saan ang pagmamayari mo ngayon nakasulat na ang lahat at may proweba na ng pagmamay-ari. Dito din inilahad ang pamamalakad ng Don at Dona sa hacienda, naging malupit sila sa pamamalakad nito. Inilahad din dito ang pag-iibigan nina Bino at Selya, ang kwento kung pano sila nagkatuluyan at ang mga pangyayari sumunod. Nagsinungaling si Bino sa kanyang mga magulang na nabuntis niya si Selya upang maipagpakasal sila dahil hindi sang-ayon ang kanyang mga magulang sa pag-iisang dibdib nina selya at Bino. Dahil sa pag-angat ng status ni Selya mas naging maluho siya, gustong gusto niya ang mga bagay dayuhan at ang pamumuhay mayaman. Lumaki at lumaki ang kanyang ulo. Dito din pala inilahad ang kwento kung saan nagmula si Selya. Ang katotohanang iniwan din siya at inabandon ng kanyang pamilya ng kabataan niya kung kaya't nagawa niya ding iwanan ang kanyang anak. Umiral din dito ang mentalidad ng mga Pilipinong ibaba ang kapwa nilang Pilipino o ang "crab Mentality." Ipinamalas ito ng mga tao ng kasal nina Bino at Selya dahil hindi sila sang-ayon sa pangyayaring iyon. Hindi ako sang-ayon sa mentalidad na ito ng mga Pilipino. Hindi dapat natin ibinababa ang ating kapwa. kailangang magkakampi tayo lagi. Bayanihan ang kulang sa atin eh! Kaya nga hindi tayo umaasenso dahil sa mentalidad na ito.

Sa kabanata 12 naman kwinento ang pagpalakad ni lope sa hacienda, ang pagkahook ni Selya sa pagsasabong at ang katotohanang hindi totoong anak nina Bino at Selya si Nene. Magpapakasal na sana sina Lope at Agatha ngunit hindi pumayag si Bino na maging ninong kung kaya't hindi na ito natuloy. Napakawalang hiyang tao siya dahil wala siyang utang na loob sa dalawang taong ito na tumulong sa kanya. Isa din ito sa mga masasamang mentalidad ng mga Pilipino, ang utang na loob. Kailangang iwasan nating sumunod sa mga mababahong tradisyong iniwan satin ng ating mga ninuno. Baguhin natin ito at pagandahin.

-Matthew Tan